Na swoim posiedzeniu, które miało miejsce 21 maja 2025 r., Krajowa Rada Sądownictwa podjęła uchwałę w przedmiocie upoważnienia Przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa do złożenia organom ścigania zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa. Przestępstwo to mieliby popełnić sędzia Małgorzata Kosicka, delegowana do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości, i inne nieustalonej tożsamości osoby zatrudnione w Ministerstwie Sprawiedliwości, jak również pracownicy Sądu Rejonowego w Koninie.
W wypadku pierwszej grupy chodziłoby o podżeganie Andrzeja Szaszkowskiego – sędziego Sądu Rejonowego w Koninie w stanie spoczynku – do popełnienia przestępstwa, o którym mowa w art. 231 § 1. Kodeksu karnego – funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub prywatnego, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. W wypadku pracowników sądu – o bezpośrednie popełnienie tego przestępstwa. Na czym jednak miało polegać to przekroczenie uprawnień?
Sędzia Andrzej Szaszkowski zbliżał się pod koniec 2023 roku do osiągnięcia wieku 65 lat i tym samym przejścia, na mocy art. 69 § 1. Prawa o ustroju sądów powszechnych, w stan spoczynku (czyli stan, potocznie postrzegany jako „emerytura sędziowska”, w którym sędzia zachowuje swój tytuł, większość praw i obowiązków, w tym prawo do części uposażenia, ale nie może orzekać). Przejście to następuje z mocy prawa, niezależnie od woli sędziego, który może jedynie zwrócić się do Krajowej Rady Sądownictwa z prośbą o wyrażenie zgody na dalsze pełnienie swojego urzędu. Zgodnie z § 1b. tego przepisu KRS może wyrazić zgodę tylko, jeśli przemawiają za tym specjalne względy – to znaczy, jeśli:
jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym, w szczególności jeśli przemawia za tym racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego lub potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów.
Uchwała KRS o udzieleniu lub nieudzieleniu zgody jest ostateczna i przysługuje od niej jedynie, zgodnie z art. 73 § 2. Prawa o ustroju sądów powszechnych, odwołanie do Sądu Najwyższego. Zgodnie z art. 26 § 1 pkt 3 ustawy o Sądzie Najwyższym, właściwa do rozpoznawania takich odwołań jest Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego.
W przedmiotowej sprawie KRS wydała 8 września 2023r. uchwałę nr 779/2023, w której nie udzieliła zgody na dalsze sprawowanie funkcji przez sędziego. Po odwołaniu od uchwały sprawa została ostatecznie rozstrzygnięta wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2024 roku, sygn. I NKRS 97/23. W wyroku tym Sąd Najwyższy podkreślił, że:
konstrukcja ustawowa […] wskazuje na preferencję ustawodawcy dla «pokoleniowej» wymiany kadr.
– tym samym niejako przyznając, że brak zgody na odroczenie przejścia w stan spoczynku był w zamyśle ustawodawcy opcją niejako domyślną, odstąpienie od której byłoby tylko możliwe przy zajściu szczególnych okoliczności.
Odpis orzeczenia SN doręczono KRS 4 września 2024 roku, co powinno było zakończyć postępowanie w sprawie dalszego zajmowania stanowiska i od tego samego dnia sędzia powinien był przejść w stan spoczynku. Wydawałoby się, że nic w tym zakresie nie powinno budzić wątpliwości.
Tymczasem do sprawy niespodziewanie postanowiło wkroczyć Ministerstwo Sprawiedliwości, działając – co niestety jest już w ostatnich czasach smutnym standardem, wielokrotnie przez nas opisywanym – bez podstawy prawnej.
Sędzia Dagmara Pawełczyk-Woicka, przewodnicząca KRS, ujawniła 20 maja bieżącego roku w swoim wpisie na platformie X kuriozalne pismo, jakie zostało 14 marca 2025 roku wystosowane przez sędzię Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, Małgorzatę Kosicką, delegowaną do pełnienia czynności administracyjnych w Ministerstwie Sprawiedliwości, a działającą jako zastępca dyrektora Departamentu Kadr i Organizacji Sądów Powszechnych i Wojskowych ministerstwa, do sędziego Andrzeja Szaszkowskiego.
W piśmie tym Ministerstwo zwraca się do sędziego z prośbą o złożenie na ręce Ministerstwa oświadczenia:
czy wyraża Pan wolę przejścia w stan spoczynku (i z jaką datą), czy też zamierza Pan pozostać na stanowisku sędziego.
Takie postawienie sprawy Ministerstwo uzasadnia tym, że postępowanie w przedmiocie dalszego zajmowania stanowiska sędziego rzekomo nie zostało zakończone, gdyż wyrok w tej sprawie zapadł w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, która, według ministerstwa, ze względu na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie jest sądem, bowiem wszyscy jej członkowie zostali powołani przez Prezydenta RP na podstawie uchwał „nieprawidłowo ukształtowanej” KRS.
Należy w tym miejscu podkreślić dwie kwestie. Po pierwsze – jedynym organem uprawnionym do wyrażania zgody na kontynuowanie orzekania przez sędziego, który osiągnął wiek, z którym ustawa wiążę przejście w stan spoczynku, jest Krajowa Rada Sądownictwa. Składanie do Ministerstwa jakichkolwiek oświadczeń w tym zakresie nie wywoła żadnych skutków prawnych.
Po drugie, co wielokrotnie podkreślaliśmy na naszej stronie, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie ma żadnych uprawnień do określenia co jest sądem w myśl przepisów polskiego prawa krajowego, ani do określania tego jaki tryb powoływania członków KRS jest zgodny z polską Konstytucją. Jedynym organem, który jest władny podejmować rozstrzygnięcia w tym zakresie jest Trybunał Konstytucyjny, który już w wyroku z 25 marca 2019 r. (sygn. akt K 12/18) jednoznacznie i ostatecznie stwierdził, że obecny sposób wyboru członków KRS będących sędziami przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jest zgodny z Konstytucją.
Sugerowanie przez Ministerstwo sędziemu Szaszkowskiemu, że wcale nie przeszedł w stan spoczynku i tym samym mógłby orzekać w sprawach, prowadzi do dwóch dalszych groźnych konsekwencji. Po pierwsze, jeśli sędzia faktycznie zostanie dopuszczony do orzekania, będzie to skutkować nieprawidłową obsadą sądu i wydawaniem orzeczeń sądowych – wyroków i postanowień – przez osobę nieuprawnioną. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że zgodnie z art. 379 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego, postępowanie jest nieważne, jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa. Oznacza to, że orzeczenia wydane przez składy z udziałem sędziego, który z mocy prawa przeszedł w stanu spoczynku, powinny być zawsze uchylane i to, zgodnie z art. 378 § 1 KPC – z urzędu. Analogiczne przepisy funkcjonują na gruncie procedury karnej – zgodnie z art. 439 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego sąd odwoławczy uchyla z urzędu zaskarżone orzeczenie, jeżeli w jego wydaniu brała udział osoba nieuprawniona – na kanwie których wydany został zresztą wyrok Sądu Najwyższego z 7 września 2024 r. (sygn. akt III KK 385/24), w którym wprost stwierdzono, że przepisy te mają zastosowanie do wydania orzeczenia przez skład sędziowski, w skład którego wchodzi sędzia, który przeszedł w stan spoczynku z mocy prawa.
Z drugiej strony traktowanie przez Ministerstwo sędziego Szaszkowskiego jako nie znajdującego się w stanie spoczynku skutkuje tym, że jest mu wypłacane uposażenie w pełnej wysokości, wbrew przepisowi art. 100 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych, w myśl którego sędziemu przechodzącemu w stan spoczynku z powodu wieku przysługuje uposażenie w wysokości 75% wynagrodzenia.
W związku z powyższym należy zgodzić się ze stanowiskiem KRS, że w powyższej sprawie doszło do naruszenia interesu publicznego i prywatnego, polegającego na narażeniu obywateli na przewlekłość postepowań sądowych oraz narażeniu Skarbu Państwa na bezpodstawne wydatki.
Źródło ilustracji: Wikipedia.
.jpg){kind=link}