Kwestionowanie statusu Krajowej Rady Sądownictwa

Środowiska związane z obecną koalicją rządzącą podejmują wysiłki mające na celu zakwestionowanie statusu Krajowej Rady Sądownictwa, co ma być elementem szerszej kampanii „przywracania praworządności”. Efektem tych działań jest uchwała przyjęta przez Sejm 20 grudnia 2023 r., w której stwierdza się, że uchwały Sejmu od marca 2018 do maja 2022 roku, dotyczące wyboru członków KRS, zostały przyjęte z rażącym naruszeniem Konstytucji RP. Co więcej, w uchwale z 20 grudnia Sejm wzywa w ten sposób wybranych członków KRS do niezwłocznego zaprzestania działalności w tym organie.

Przypomnieć należy, że, zgodnie z rt.. 186 ust. 1 Konstytucji RP, Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Zgodniert.art. 187 ust. 1 Konstytucji RP Krajowa Rada Sądownictwa składa się z:

1)  Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej,

2)  piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych,

3)  czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

Nigdzie w powyższym uregulowaniu konstytucyjnym nie wskazuje się, że piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych ma być wybieranych przez samo środowisko sędziowskie. Krajowa Rada Sądownictwa nie stanowi bowiem formy samorządu zawodowego art. 17 ust. 1 Konstytucji RP). Co więcej, dokonana w dobrej wierze wykładnia cytowanego przepisu Konstytucji RP prowadzi do prostego wniosku, że ustrojodawca celowo nie sprecyzował sposobu wyboru piętnastu członków KRS, o których mowa w art. 187 ust. 1 pkt 2 Konstytucji RP, pozostawiając w tym względzie swobodę prawodawcy zwykłemu. Potwierdziły to wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 20 czerwca (sygn.17 r. (sygn. K 5/17) oraz z 25 marca 2019 r. (sygn. K 12/18). Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by obecnie rządząca koalicja zmieniła ustawę o Krajowej Radzie Sądownictwa we wskazanym zakresie. Zgodnie z regułą lex retro non agit, wywodzącą się z zasady demokratycznego państwa prawnego, zmiany takie mogłyby wejść w życie od kolejnej kadencji wskazanych członków KRS. Niedopuszczalne jest natomiast dążenie do siłowego wymuszenia zmian w składzie KRS czemu służyć ma podjęta przez Sejm RP uchwała (analogiczna do tej, która została podjęta w sprawie mediów publicznych).