Na mocy uchwałySejmu RP z 19 grudnia 2023 r. w sprawie przywrócenia ładu prawnego oraz bezstronności i rzetelności mediów publicznych oraz Polskiej Agencji Prasowej, doszło do bezprawnego ataku na media publiczne. Tego samego dnia pełniący funkcję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pułkownik Bartłomiej Sienkiewicz, jako organ wykonujący uprawnienia właścicielskie Skarbu Państwa (posiadającego 100% akcji w Spółkach), działając na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych, odwołał dotychczasowych prezesów Zarządów Telewizji Polskiej S.A., Polskiego Radia S.A. i Polskiej Agencji Prasowej S.A. oraz rady nadzorcze tych spółek. Minister w to miejsce powołał nowe rady nadzorcze, które powołały nowe zarządy spółek. Działania Ministra zostały podjęte z naruszeniem przepisów ustawowych.
Minister uzasadnił swoje decyzje postanowieniami wspomnianej uchwały Sejmu, na mocy której wezwano Skarb Państwa, reprezentowany przez organ właścicielski spółek realizujących misję publiczną radiofonii i telewizji oraz Polskiej Agencji Prasowej S.A., do podjęcia niezwłocznie działań naprawczych w celu odpolitycznienia mediów publicznych do czasu uchwalenia i wdrożenia stosownych rozwiązań legislacyjnych.
W uzasadnieniu swojej decyzji, Sejm RP powołał się, po pierwsze, na niewykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r. (sygn. akt K 13/16), błędnie przypisując orzeczeniu, że uznano w nim za niekonstytucyjne powierzenie Radzie Mediów Narodowych powoływania i odwoływania władz mediów publicznych, podczas gdy wyrok TK (K 13/26) dotyczył pozbawienia Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji udziału w tych procesach i przekazanie tych kompetencji właściwemu ministrowi. Po drugie, w uchwale wskazano na wadliwe powołanie władz spółek realizujących misję mediów publicznych oraz Polskiej Agencji Prasowej S.A. w następstwie „niekonstytucyjnych” zmian m.in. w ustawie z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji oraz w ustawie z dnia 31 lipca 1997 r. o Polskiej Agencji Prasowej. Wskazać jednak trzeba, że przepisy ustawy o Radzie Mediów Narodowych nie były, jak dotychczas, przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego, które uchylałoby je w jakimkolwiek zakresie. Stąd też korzystają z domniemania konstytucyjności. Przypomnieć też trzeba, że Sejm nie jest władny do oceny konstytucyjności ustaw – w przypadku, gdy posłowie są przekonani, że dany akt prawny budzi wątpliwości w zakresie jego zgodności z Konstytucją RP powinni skorzystać ze swoich uprawnień w ramach procesu legislacyjnego.
W reakcji na bezprecedensową i wprowadzającą w błąd uchwałę Sejmu, stanowisko zajął Prezydent RP Andrzej Duda w piśmie z dnia 20 grudnia 2023 r. skierowanym do Premiera. Prezydent w pierwszej kolejności przypomniał, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa są, zgodnie z art. 87 Konstytucji, ustawa zasadnicza, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Z racji, że katalog ten ma charakter zamknięty, uchwały Sejmu nie stanowią aktów prawa powszechnie obowiązującego, czyli nie mają mocy prawnej i na ich podstawie żadne organy nie mogą podejmować działań skierowanych wobec obywateli.
Ponadto Prezydent RP przypomniał, że organem właściwym w sprawach powoływania i odwoływania składów osobowych organów jednostek publicznej radiofonii i telewizji oraz Polskiej Agencji Prasowej jest wyłącznie Rada Mediów Narodowych (art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 22 czerwca 2016 r. o Radzie Mediów Narodowych). Co więcej, przywołany w omawianej uchwale Sejmu wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 grudnia 2016 r., stwierdzał niezgodność z Konstytucją wyłącznie przepisów ustawy z dnia 30 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji. Należy podkreślić, że w omawianym wyroku nie stwierdzono niezgodności z Konstytucją ustawy o Radzie Mediów Narodowych. Ewentualna zmiana w tym zakresie wymaga interwencji ustawodawcy i uchwalenia nowych przepisów.
W kontekście bezprawnych działań Rządu RP związanych z uniemożliwieniem normalnego funkcjonowania mediów publicznych wskazać należy również, że:
– zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 1997 r. o Polskiej Agencji Prasowej członków zarządu PAP, w tym Prezesa Zarządu, powołuje i odwołuje Rada Mediów Narodowych. W związku z tym wyłączone jest stosowanie przepisów Kodeksu spółek handlowych, na które powołał się pułkownik Sienkiewicz. Wynika to nie tylko z reguł kolizyjnych (lex specialis derogat legi generali), ale również z literalnej treści ustawy o Polskiej Agencji Prasowej, która w art. 5 przewiduje, że Kodeks spółek handlowych stosuje się do PAP wyłącznie w zakresie nieuregulowanym odmiennie treścią ustawy o Polskiej Agencji Prasowej;
– decyzja o odwołaniu Rady Nadzorczej oraz Zarządu spółki Telewizja Polska S.A. jest niezgodna zarówno z art. 2 ust. 1 ustawy o Radzie Mediów Narodowych, ale także ze statutem spółki. Zgodnie z § 13 statutu spółki Telewizja Polska S.A. członków zarządu, w tym jego Prezesa, powołuje i odwołuje Rada Mediów Narodowych;
– działania Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pana pułkownika Sienkiewicza, skutkują zaprzestaniem nadawania kanałów telewizji publicznej: TVP Info, TVP 3 (nadawców regionalnych), TVP World. W związku z tym podmioty te nie wywiązują się z obowiązków wynikających z zawartych przez nie kontraktów (przykładowo w zakresie prezentowania reklam). Naraża to Telewizję Polską na ogromne straty finansowe, a tym samym działania MKiDN oraz wszystkich osób, które zostały rzekomo powołane do władz TVP, są działaniami na szkodę spółki, co może wiązać się nawet z odpowiedzialnością karną;
– do pracy w budynkach Telewizji Polskiej – bez jakiejkolwiek podstawy prawnej, a zatem z naruszeniem przepisów prawa pracy oraz norm BHP dopuszczone zostały osoby postronne. Z kolei pracownicy oraz kontrahenci TVP nie zostali dopuszczeni do pracy, co również wiązać się może z odpowiedzialnością finansową spółki, a zatem stanowi działanie na jej szkodę.
Działanie zgodne z prawem powinno obejmować w pierwszej kolejności wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 grudnia 2016 r., czyli nowelizację ustawy w zakresie wskazanym przez Trybunał. Dopiero w dalszej kolejności można było przystąpić do ewentualnych działań dotyczących zarządu i rad nadzorczych.
Domniemana podstawa prawna działania Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego została zaskarżona przez grupę posłów do Trybunału Konstytucyjnego, który rozpatrzy sprawę (K 29/23) 16 stycznia 2024 r. o godz.: 10.00. Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wydał postanowienie zabezpieczające nakazujące wstrzymanie się przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego od dokonywania zmian w zarządach i radach nadzorczych spółek publicznej radiofonii i telewizji, które zostało jednak zignorowane.
