I Atak na instytucje demokratyczne
1. Wymiar sprawiedliwości
1 Krajowa Rada Sądownictwa
- Pilna wspólna opinia Komisji Weneckiej i Dyrekcji Generalnej do spraw Praw Człowieka i Praworządności Rady Europy w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa z 8 maja 2024 r., zatwierdzona 24 czerwca 2024 r. (tekst w języku angielskim) https://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2024)018
W opinii stwierdzono, że całkowite pozbawienie od 2 000 do 3 000 sędziów z około 10 000 możliwości kandydowania do Krajowej Rady Sądownictwa jest pozbawione kryterium indywidualnej oceny, a zatem budzi wątpliwości co do swojej proporcjonalności.
- Pilna wspólna opinia Komisji Weneckiej i Dyrekcji Generalnej do spraw Praw Człowieka i Praworządności Rady Europy w sprawie europejskich standardów regulujących status sędziów z 14 października 2024 r.: https://venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2024)029-e
Komisja podkreśliła, że ewaluacja pracy sędziów musi mieć zawsze charakter indywidualny i nie jest możliwe ich grupowe usuwanie. Wskazała również, że w świetle polskiej Konstytucji nie jest możliwe usunięcie sędziego w drodze samej ustawy, bez wyroku sądowego. Komisja ponadto zajęła stanowisko, że ocena sędziów nie może być prowadzona przez organ zależny od rządu, a gdyby natomiast organ taki miał charakter niesądowy, od jego ewentualnej negatywnej oceny musi przysługiwać odwołanie do sądu.
2 Trybunał Konstytucyjny
- Opinia w sprawie projektu zmian w Konstytucji dotyczących Trybunału Konstytucyjnego oraz dwóch projektów ustaw o Trybunale Konstytucyjnym z 7 grudnia 2024 r.: https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2024)035-e
Komisja Wenecka stwierdziła, że wygaszenie kadencji wszystkich sędziów TK byłoby niedopuszczalne, jako naruszające gwarancje nieusuwalności sędziowskiej. Ponadto Komisja stanęła na stanowisku, że wszystkie wyroki wydane przez TK od marca 2024 roku powinny być opublikowane przez rząd.