20 grudnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, jako sąd drugiej instancji, wydał wyrok, w którym skazał byłego Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego Mariusza Kamińskiego oraz jego zastępcę Michała Wąsika na karę dwóch lat pozbawienia wolności. Kamiński i Wąsik w wyborach parlamentarnych 15 października 2023 r. zostali wybrani na posłów X kadencji Sejmu RP.
Prawomocny wyrok skazujący na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oznacza wygaśnięcie mandatu poselskiego (co wynika z art. 247 § 1 pkt 2 polskiego Kodeksu wyborczego w zw. z art. 99 ust. 3 Konstytucji RP). Wygaśnięcie takie stwierdza postanowieniem Marszałek Sejmu (art.249 § 1 Kodeksu wyborczego), od czego posłom przysługuje odwołanie do Sądu Najwyższego (art. 250 § 1 Kodeksu wyborczego).
Należy jednak zauważyć, że ten sam Sąd Okręgowy, który 20 grudnia 2023 r. skazał Kamińskiego i Wąsika, 30 marca 2016 r. umorzył prowadzone przeciw nim postępowanie odwoławcze, które zostało wszczęte na skutek ich apelacji od nieprawomocnego wyroku sądu rejonowego (sądu pierwszej instancji), po tym, gdy Prezydent RP w 2015 r. zastosował wobec skazanych prawo łaski, będące jego prerogatywą zapisaną w art. 139 Konstytucji RP.
Orzeczenie Sądu Okręgowego o umorzeniu zostało uchylone przez Sąd Najwyższy 6 czerwca 2023 r. (sygn. II K 96/23). Sąd Najwyższy po rozpatrzeniu kasacji wniesionych na niekorzyść Kamińskiego i Wąsika uznał, że Prezydent może skorzystać z prawa łaski wyłącznie wobec osób skazanych prawomocnym wyrokiem i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.
Wydanie przez Sąd Okręgowy wyroku skazującego oraz wydanie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2023 r., II K 96/23, było jednak niedopuszczalne w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 lipca 2018 r., K 9/17, zgodnie z którym, konstytucyjna prerogatywa Prezydenta w postaci prawa łaski może być zastosowana również po wydaniu nieprawomocnego wyroku przez sąd pierwszej instancji, zaś sam akt łaski stanowi negatywną przesłankę dalszego prowadzenia postępowania karnego.
Dodatkowo, w wyroku z 26 czerwca 2019 r., K 8/17, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wniesienie i rozpoznanie kasacji na niekorzyść oskarżonego, gdy w kasacji zakwestionowano prawidłowość zastosowania aktu łaski przez Prezydenta RP, narusza konstytucyjne przepisy dotyczące prawa łaski i podziału władzy. W wyroku tym Trybunał podkreślił, że konstytucyjne prawo łaski, jako prerogatywa Prezydenta RP, nie może być modyfikowane aktami podkonstytucyjnymi (tj. przez władzę ustawodawczą i inne podmioty stanowiące prawo) ani przez działalność władzy sądowniczej, ani przez inne organy władzy wykonawczej.
Prezydent RP podtrzymuje, że ułaskawienie z 2015 roku Kamińskiego i Wąsika jest ważne i pozostaje w mocy prawnej, a skazujący wyrok Sądu Okręgowego stanowi naruszenie Konstytucji.
