Według doniesień medialnych, 22 stycznia 2024 r. dziennikarze Telewizji Republika nie zostali wpuszczeni na konferencję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Bartłomieja Sienkiewicza – poświęconą likwidacji TVP i Polskiego Radia. W sprawie zainterweniował Rzecznik Praw Obywatelskich, Marcin Wiącek, który 1 lutego zwrócił się do Ministerstwa z prośbą o odniesienie się do powyższych doniesień.
Rzecznik podkreślił również, że zgodnie z art. 2 Prawa prasowego, organy państwowe, zgodnie z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, mają obowiązek stwarzać mediom warunki niezbędne do wykonywania ich funkcji i zadań, w tym również umożliwiać działalność redakcjom dzienników i czasopism zróżnicowanych pod względem programu, zakresu tematycznego i prezentowanych postaw. Ustawa ta potwierdza również, w swoim art. 1, rolę dziennikarzy jako urzeczywistniających prawo obywateli do ich rzetelnego informowania, jawności życia publicznego oraz kontroli i krytyki społecznej.
Decyzja – motywowana zapewne politycznie, ze względu na linię redakcyjną Telewizji Republika, krytyczną wobec obecnych władz – o wykluczeniu jej dziennikarzy z możliwości udziału w konferencji prasowej Ministra, w opinii Rzecznika mogła stanowić naruszenie nie tylko powyższych norm ustawowych, ale również art. 54 Konstytucji, w myśl którego każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, natomiast cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane. Rzecznik przywołał również art. 14 Konstytucji, zgodnie z którym Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność prasy i innych środków społecznego przekazu.
W swojej odpowiedzi, opublikowanej przez Rzecznika, Ministerstwo broniło się, twierdząc, że Telewizja Republika nie otrzymała akredytacji na rzeczoną konferencję, ze względu na mowę nienawiści, która jest stałym elementem przekazu kreowanego na antenie tej stacji.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazał jednak, że organem właściwym do oceniania, czy działalność nadawcy telewizyjnego jest zgodna z zakazem propagowania działań sprzecznych z prawem, z polską racją stanu oraz postaw i poglądów sprzecznych z moralnością i dobrem społecznym, w szczególności zawierających treści nawołujące do nienawiści lub przemocy, jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji. Wynika to z art. 213 Konstytucji, w myśl którego to właśnie ten organ stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Jak natomiast jednoznacznie podkreśla Rzecznik: Żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego nie przyznaje kompetencji do oceny działalności i ewentualnego stosowania sankcji wobec nadawców organom administracji rządowej, w tym Ministrowi Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Całą sytuację Rzecznik skonkludował dość stanowczo: Wyłączenie możliwości zadawania pytań przez dziennikarzy określonej stacji telewizyjnej stanowi bowiem ograniczenie swobody debaty publicznej i ingeruje w wartość konstytucyjną, jaką stanowi pluralizm mediów. Zwrócił się również do Ministra z apelem o ponowne rozważenie kwestii umożliwienia dziennikarzom Telewizji Republika udziału w konferencjach prasowych .
Powyższe działanie jest kolejnym przykładem tego, jak to ministrowie obecnego rządu uzurpują sobie uprawnienia innego, niezależnego, konstytucyjnego organu, bez jakiejkolwiek podstawy prawnej.
Powyższe działania Ministra stały się przedmiotem skargi Telewizji Republika o naruszenie dóbr osobistych, na kanwie której Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny wydał wyrok (w I instancji), w którym nakazał Ministrowi Sienkiewiczowi złożenie oświadczenia następującej treści:
Ja, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego przepraszam Telewizję Republika S.A. za to, że wielokrotnie odmawiałem Telewizji Republice S.A. udziału w konferencjach prasowych zwołanych przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Działanie to naruszyło dobra osobiste Telewizji Republika S.A. w postaci dostępu do informacji. Niniejsze oświadczenie składam w wyniku procesu sądowego, wytoczonego przez Telewizję Republika S.A. Jednocześnie wyrażam zgodę na publikację niniejszego oświadczenia przez Telewizję Republika S.A. w dowolnym czasie, miejscu i formie.
Do interwencji RPO dochodziło również w kolejnych, podobnych sprawach. 10 lipca Rzecznik pytał szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Jana Grabca o okoliczności niewpuszczenia reportera Telewizji Republika 26 czerwca 2024 r. na konferencję premiera Donalda Tuska, dotyczącą m.in. budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego. Z kolei we wrześniu 2024 r. Zastępca Rzecznika Praw Obywatelskich – Wojciech Brzozowski – interweniował w sprawie konferencji prasowej premiera Donalda Tuska i posiedzenia sztabu kryzysowego we Wrocławiu.
Według doniesień medialnych powyższy problem wciąż jest aktualny – przykładowo 2 marca 2025 r. dziennikarz Telewizji Republika nie został wpuszczony na konferencję prasową premiera Donalda Tuska zorganizowaną w polskiej ambasadzie w Londynie, w związku z nadzwyczajnym szczytem europejskich przywódców w sprawie wojny na Ukrainie.
Działania powyższe niewątpliwie nie przyczyniają się do umocnienia pluralizmu mediów i swobody debaty publicznej w Polsce.
Źródło ilustracji: Adobe Stock.
