I Atak na instytucje demokratyczne

1. Wymiar sprawiedliwości

1 Krajowa Rada Sądownictwa

• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 6 lutego 2024 r. zmieniające rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych: https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=219

Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie, które przewidywało dodanie do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych nowego przepisu, który wykluczałby z rozpoznawania niektórych spraw sędziów, którzy objęli stanowisko na podstawie wniosku złożonego przez KRS, której członkowie będący przedstawicieli sądów zostali wybrani przez Sejm., Sędziowie Ci mieli być wyłączeni od orzekania w przedmiocie wniosku o wyłączenie sędziego, opartego na podstawie okoliczności dotyczących powołania sędziego. W praktyce chodziło o to, by sędziowie powołani od 2018 r. nie mogli rozpoznawać wniosków o wyłączenie innych sędziów powołanych w tym samym okresie. Trybunał Konstytucyjny wyrok w tej sprawie wydał już 16 maja, stwierdzając, że rozporządzenia jest niezgodne z Konstytucją.

• Ustawa z dnia 12 lipca 2024 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa: https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=219

12 lipca 2024 r. Sejm przyjął ustawę, w której przewidziano, sprzeczne z Konstytucją, skrócenie kadencji Krajowej Rady Sądownictwa oraz zakaz kandydowania do niej dla sędziów powołanych od 2018 r. 1 sierpnia 2024 r. Prezydent RP skierował przedmiotową ustawę do Trybunału Konstytucyjnego w trybie tzw. kontroli prewencyjnej. Powyższe propozycje zostały również negatywnie ocenione przez Komisję Wenecką.

2 Trybunał Konstytucyjny

• Ustawa z dnia 13 września 2024 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym: https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=254

13 września 2024 r. Sejm przyjął ustawę – Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, która następnie została skierowana przez prezydenta do Trybunału w ramach kontroli prewencyjnej. Ustawa przede wszystkim stwierdza nieważność około 100 wyroków TK wydanych w składach z udziałem sędziów wybranych na kadencje rozpoczęte 7 listopada 2015 r.

2. Wybory

1 Wyłączenie Izby Kontroli Nadzwyczajnej SN od orzekania o ważności wyborów prezydenckich 2025

• Ustawa z dnia 24 stycznia 2025 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie rozpoznawania przez Sąd Najwyższy spraw związanych z wyborami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyborami uzupełniającymi do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonymi w 2025 r.: https://www.sejm.gov.pl/sejm10.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=923

24 stycznia 2025 r. Sejm przyjął tzw. ustawę incydentalną, ustanawiającą specjalny tryb orzekania przez Sąd Najwyższy o ważności wyborów prezydenckich, które mają się odbyć 18 maja 2025 r. 12 lutego 2025 Senat przyjął ustawę bez poprawek.

Przewiduje ona odsunięcie, wbrew przepisom ustawy o Sądzie Najwyższym, od orzekania o ważności wyborów, Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych, a w to miejsce wyznacza 15 sędziów najstarszych służbą na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Zdecydowana większość spośród tych sędziów została powołana jeszcze w okresie rządów komunistycznych (Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej). Ponadto ustawa stanowi bezprecedensowy akt ingerencji władzy ustawodawczej we władzę sądowniczą, polegający na wyznaczeniu przez Sejm konkretnych sędziów do orzekania w konkretnej sprawie. Łamie ona również, wywiedziony z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zakaz wprowadzania istotnych zmian w prawie wyborczym w okresie krótszym niż 6 miesięcy przed wyborami.

Ustawa została 10 marca 2025 r. przekazana przez Prezydenta RP Sejmowi do ponownego rozpatrzenia.

 

II Zagrożone wolności obywatelskie

1. Wolność sumienia i religii

1 Lekcje religii

• Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 26 lipca 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20240001158

26 lipca 2024 r. Minister Edukacji Barbara Nowacka wydała rozporządzenie, w którym zmieniano zasady organizowania lekcji religii w szkołach, z naruszeniem wymogów prawa.

• Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 stycznia 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach: https://www.gov.pl/web/edukacja/rozporzadzenie-w-sprawie-organizacji-lekcji-religii-podpisane

17 stycznia 2025 r. Minister podpisała kolejne rozporządzenie ponawiając niekonstytucyjną procedurę.