Niniejszy wpis zawiera fragment raportu „Rok dewastacji państwa prawa”, opublikowanego przez Instytut Ordo Iuris 13 grudnia 2024 r. Z całością raportu można zapoznać się pod adresem https://ordoiuris.pl/wolnosci-obywatelskie/rok-dewastacji-panstwa-prawa-raport-ordo-iuris

Główne tezy:

• W dniach od 26 marca do 24 października 2024 r. w areszcie tymczasowym przebywał, zatrzymany ksiądz Michał Olszewski – prezes fundacji „Profeto”, która otrzymała z rządowego Funduszu Sprawiedliwości kilkadziesiąt milionów złotych dofinansowania na budowę ośrodka dla osób pokrzywdzonych „Archipelag” w Warszawie.
• Według relacji zarówno zatrzymanego, jak i jego obrońcy, kapłan wielokrotnie spotykał się z fatalnym traktowaniem ze strony służb – duchownemu komplikowano kontakt z adwokatem, bezzasadnie założono kajdanki, przez kilkadziesiąt godzin odmawiano jedzenia oraz utrudniano korzystanie z toalety.
• Prokuratorzy Adama Bodnara usiłowali także bezprawnie pozbawić księdza Olszewskiego ustanowionego przez niego samego obrońcy – adwokata Krzysztofa Wąsowskiego – sugerując, że jest w tej sprawie świadkiem, a nie obrońcą.
• Postępowanie służb podległych ministrowi sprawiedliwości Adamowi Bodnarowi i ministrowi spraw wewnętrznych i administracji Marcinowi Kierwińskiemu naruszało szereg gwarancji określonych w przepisach prawa powszechnie obowiązującego – Konstytucji, ustaw i umów międzynarodowych.

1. Dotychczasowy przebieg postępowania

W dniu 30 stycznia 2024 r. Prokuratura Krajowa poinformowała, że tego dnia powołany został zespół śledczy do zbadania prawidłowości zarządzania i wydatkowania środków z tzw. Funduszu Sprawiedliwości1[1]. Dnia 19 lutego zostało wszczęte śledztwo[2] w kierunku czynu z art. 231 § 1 i 2 Kodeksu karnego[3].

Dnia 27 marca Prokuratura Krajowa poinformowała o zatrzymaniach dokonanych w dniach 26 i 27 marca (Wielki Wtorek i Wielka Środa – przeddzień Wielkiego Czwartku, który w katolickim kalendarzu liturgicznym jest świętem kapłanów) wobec „czterech byłych lub obecnych urzędników Ministerstwa Sprawiedliwości”, w tym ks. Michała Olszewskiego jako prezesa fundacji „Profeto” (Fundacja Profeto.pl – Sercański Sekretariat na rzecz Nowej Ewangelizacji z siedzibą w Warszawie, KRS 0000494148). „Wyżej wskazanym osobom przedstawiono zarzuty o to, że działając wspólnie i w porozumieniu doprowadzili do udzielenia wsparcia finansowego fundacji «Profeto», pomimo tego, że fundacja ta nie spełniała warunków formalnych i merytorycznych do uzyskania dotacji. Działania podejrzanych miały polegać między innymi na poświadczaniu nieprawdy w dokumentacji co do spełniania wymogów formalnych, a nadto na zawyżaniu punktacji w zakresie realizacji wymagań i warunków merytorycznych”[4]. Dnia 28 marca Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie wydał postanowienie o zastosowaniu środka zapobiegawczego w postaci 3-miesięcznego tymczasowego aresztowania. Na postanowienie to zostało złożone zażalenie[5], jednak postanowieniem z 30 kwietnia Sąd Okręgowy w Warszawie IX Wydział Karny-Odwoławczy utrzymał w mocy postanowienie Sądu Rejonowego, uznając zażalenie za niezasadne. Sąd jednocześnie odroczył sporządzenie uzasadnienia, co ostatecznie miało miejsce dopiero w drugiej połowie maja[6].

Dnia 4 czerwca ks. Olszewskiemu przedstawiono dwa nowe zarzuty dotyczące „prania brudnych pieniędzy” z art. 299 Kodeksu karnego[7], w związku z czym 11 czerwca wystąpiono do Sądu Okręgowego z wnioskiem o przedłużenie tymczasowego aresztowania[8]. Dnia 20 czerwca Sąd Okręgowy przychylił się do wniosku prokuratury[9], jednak obrońcy ks. Olszewskiego złożyli zażalenie na to postanowienie. Dnia 10 lipca minister sprawiedliwości Adam Bodnar wydał oświadczenie, zgodnie z którym ks. Olszewski i inne osoby „działając wspólnie i w porozumieniu doprowadzili do udzielenia wsparcia finansowego ww. fundacji, pomimo tego, że fundacja ta nie spełniała warunków formalnych i merytorycznych do uzyskania dotacji. Działania podejrzanych miały polegać między innymi na poświadczaniu nieprawdy w dokumentacji co do spełniania wymogów formalnych, a nadto na zawyżaniu punktacji w zakresie realizacji wymagań i warunków merytorycznych. Materiał dowodowy wskazuje, że urzędnicy byli w pełni świadomi, że fundacja ta nie spełnia wymaganych warunków, a nadto podejmowali działania wspólnie i w porozumieniu z wnioskodawcą. Działania te skutkowały wyrządzeniem szkody w łącznej kwocie ponad 66 mln zł”, w związku z czym zastosowano wobec nich „środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, którego stosowanie było następnie przedłużane. Sądy stosujące i przedłużające tymczasowe aresztowanie wobec ww. podejrzanych wskazywały, iż zachodzi duże prawdopodobieństwo, iż podejrzani popełnili zarzucane im przestępstwa, a nadto zachodzi realna groźba wymierzenia im surowej kary oraz realna obawa bezprawnego wpływania na tok postępowania”[10].

Dnia 31 lipca Sąd Apelacyjny w Warszawie zdecydował o skróceniu aresztu[11]. Dopiero 24 października Sąd Apelacyjny uwzględnił zażalenie na postanowienie Sądu Okręgowego[12], a już następnego dnia ks. Michał Olszewski, wraz z dwiema urzędniczkami Ministerstwa Sprawiedliwości Urszulą Dubejko oraz Karoliną Kucharską[13], opuścił areszt[14]. Dnia 15 listopada prokurator wyłączył ze śledztwa w sprawie nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości materiały dotyczące ks. Olszewskiego i 8 innych podejrzanych[15]. Dnia 9 grudnia prokurator Prokuratury Krajowej Piotr Woźniak zapowiedział, że akt oskarżenia zostanie przygotowany dopiero „na przełomie stycznia i lutego”[16] [2025 roku].

Dnia 1 lipca portal wPolityce.pl opublikował obszerne fragmenty listu ks. Michała Olszewskiego, napisanego w areszcie. Z jego treści wynika, że wobec duchownego, w ciągu zatrzymania oraz trwającego ponad pół roku okresu tymczasowego aresztowania, naruszono cały szereg przepisów postępowania karnego[17]. W dniu 6 września 2024 r. opinię amicus curiae w tej sprawie złożył Instytut Ordo Iuris[18]. Tymczasem dopiero po upływie dwóch i pół miesiąca, 16 września, Prokuratura Rejonowa Warszawa – Mokotów w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków poprzez stosowanie wobec księdza Olszewskiego przemocy psychicznej oraz nieprawidłowego postępowania z zatrzymanym, a następnie osadzonym, zmierzających do jego celowego udręczenia[19].

2. Naruszenie art. 245 § 1 Kodeksu postępowania karnego

W liście ks. Olszewskiego z 1 lipca czytamy: „Po schodach na strych wbiegli mężczyźni w kominiarkach, usiadłem na łóżku, zostałem zakuty w kajdanki na plecach, po czym funkcjonariusz ABW (chyba dowodzący akcją) wylegitymował się, pokazał mi nakaz aresztowania, a następnie położył na moich kolanach białą kartkę A4 zatytułowaną «prawa osoby zatrzymanej». Jednym z punktów był «niezwłoczny kontakt (z treści zrozumiałem, że mój bezpośredni) z adwokatem». Gdy chciałem zadzwonić do adwokata, oznajmiono mi, że uczyni to dowodzący, a nie ja — relacjonował duchowny. Po kłótni odmówiłem podpisania «praw» i wskazałem na mój telefon, w którym znajdował się numer do Mecenasa Krzysztofa Wąsowskiego. Pan dowodzący (tak go będę nazywał) przeszukał mój telefon i znalazł numer. Zadzwonił, poinformował Mecenasa, że zostałem zatrzymany. Na pytanie Mecenasa: «gdzie?» odpowiedział: «W Małopolsce» i się rozłączył”.

Tymczasem, zgodnie z art. 245 § 1 Kodeksu postępowania karnego[20], „zatrzymanemu na jego żądanie należy niezwłocznie umożliwić nawiązanie w dostępnej formie kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym, a także bezpośrednią z nimi rozmowę; w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, zatrzymujący może zastrzec, że będzie przy niej obecny”. Rozporządzenie dotyczące Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego[21] również przewiduje, że funkcjonariusz ABW niezwłocznie po zatrzymaniu osoby informuje osobę zatrzymaną o jej prawach, w szczególności przez przekazanie jej pouczenia na piśmie o uprawnieniach zatrzymanego w postępowaniu karnym, zgodnego ze wzorem określonym na podstawie art. 244 § 5 KPK, a także na żądanie osoby zatrzymanej podejmuje czynności mające na celu realizację przysługujących jej praw, o których mowa w pkt 1.

W doktrynie podnosi się z kolei, że: „kontakt zatrzymanej osoby podejrzanej, w wypadku której zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przestępstwa, z adwokatem lub radcą prawnym jest kluczowy dla zapewnienia prawa do skutecznej obrony w trakcie całego postępowania karnego. Informacje uzyskane we wstępnym stadium postępowania karnego, a więc jeszcze przed postawieniem zarzutów, mogą mieć kluczowe znaczenie dla ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie zatrzymanego”[22]. Sąd Najwyższy także stwierdza w ślad za innym komentarzem, że „niezwłoczny kontakt z adwokatem powinien zostać umożliwiony tak szybko po zatrzymaniu, jak to jest, z technicznego punktu widzenia, wykonalne”[23]. Wydaje się zatem, że prawo księdza Olszewskiego do bezpośredniego kontaktu z adwokatem zostało w opisywanej sprawie naruszone i bezprawnie ograniczone do kontaktu pośredniego.

3. Naruszenie art. 11 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego

Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy o ABW[24], funkcjonariusz ABW może użyć środków przymusu bezpośredniego – w tym kajdanek, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego[25] – lub wykorzystać te środki, tylko w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 1–6 i 8–14 tej ustawy. Te przypadki to konieczność:

• wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem;
• odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
• przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
• przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
• przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia;
• ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego;
• przeciwdziałania niszczeniu mienia;
• zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;
• ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
• zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
• pokonania biernego oporu;
• pokonania czynnego oporu;
• przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji.

W doktrynie podkreśla się, że „dla oceny proporcjonalności użycia kajdanek podstawową zasadę stanowi zasada adekwatności (proporcjonalności) użycia środków przymusu bezpośredniego [o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy o środkach przymusu bezpośredniego], oraz zasada szkody minimalnej [o której mowa w art. 7 ust. 1-4 tej ustawy]”[26]. Tymczasem w żadnym z komunikatów dotyczących sprawy księdza Olszewskiego nie wskazano, jakoby swoim zachowaniem wypełniał on którąkolwiek z przesłanek przewidzianych w przytoczonym wyżej art. 11 ustawy. Sam Adam Bodnar w 2021 r., jeszcze jako Rzecznik Praw Obywatelskich, wskazywał, że przy stosowaniu środków przymusu bezpośredniego, w tym także kajdanek, „spełnione muszą zostać trzy, podstawowe zasady ich użycia – subsydiarności, proporcjonalności oraz minimalizacji szkód”[27]. Cytował przy tym swoje wcześniejsze stanowisko z 2020 r., zgodnie z którym „ustalenia poczynione przez pracowników Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur w trakcie wizytacji policyjnych miejsc detencji wskazują jednakże, że omówione powyżej zasady nie są w praktyce przestrzegane”, a „w zdecydowanej większości przypadków, poprzez zapinanie kajdanek z tyłu, charakter użycia tego środka nie jest już prewencyjny”[28]. Tym samym, również zakucie księdza Olszewskiego w kajdanki z tyłu należy uznać za bezprawne jako naruszające zasady użycia środka przymusu bezpośredniego.

4. Naruszenie zakazu tortur i nieludzkiego traktowania, gwarantowanego przez Konstytucję RP oraz konwencje

Ksiądz Olszewski w swoim liście pisał także: „W drodze miałem prośbę, bym mógł na MOP-ie skorzystać z WC. Usłyszałem, że za chwilę zjedziemy na stację benzynową. Prosiłem, by było to na MOP-ie, gdyż tam nie ma ludzi, a widziałem, jaką radość mieli funkcjonariusze (szczególnie pani) z tego, co dzieje się od rana w mediach. Zrozumiałem więc, że operacja jest też medialna i na szeroką skalę. Chciałem uniknąć ludzi. Niestety, nie uwzględniono mojej prośby. Konwój wjechał na sygnale na Orlen […]. Mnie w kajdankach zaprowadzono do WC na stacji, a po opuszczeniu WC funkcjonariusze ABW zamawiali sobie hot dogi, a ja stałem skuty na środku sklepu na stacji. Ludzie robili mi oraz funkcjonariuszom w kominiarkach zdjęcia. […] Od 6 rano, przez cały dzień (nawet przy czynnościach fizjologicznych) byłem skuty. Ani na chwilę nie zdjęto mi kajdanek. Usłyszałem, że o tej porze nie ma ani kolacji, ani wody. Ubłagałem pół butelki wody z kranu, przyniesionej w butelce, która stała w celi. Rano, kiedy prosiłem, by zaprowadzono mnie do WC, usłyszałem: «Lej do niej»”.

Tymczasem art. 40 zd. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej[29] stanowi, że „nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu”. Analogiczny zakaz zawierają także art. 4 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej[30], art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka[31] oraz art. 7 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych[32]; zakazowi temu poświęcona jest także cała osobna Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur[33], która definiuje tortury jako „każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą”. Art. 41 ust. 4 polskiej ustawy zasadniczej wspomina także, że „każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób humanitarny”. Nie ulega wątpliwości, że odmawianie księdzu Olszewskiemu przez funkcjonariuszy normalnego wykonywania podstawowych czynności fizjologicznych spełniało znamiona niehumanitarnego (nieludzkiego) lub poniżającego traktowania i należy traktować je w kategoriach naruszenia postanowień Konstytucji oraz wiążących Polskę umów międzynarodowych.

5. Usiłowanie przesłuchania obrońcy jako świadka – naruszenie art. 178 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego

Jeszcze 26 marca adw. Krzysztof Wąsowski, zgodnie z art. 73 Kodeksu postępowania karnego, został ustanowiony obrońcą przez księdza Michała Olszewskiego oraz Urszulę Dubejko. Artykuł 178 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego ustanawia bezwzględny zakaz dowodowy, polegający na tym, że obrońcy albo adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie art. 245 § 1 kodeksu, co do faktów, o których dowiedział się udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę, nie wolno przesłuchiwać jako świadka. Tymczasem w opisywanej sprawie doszło do wielokrotnego usiłowania sprzeniewierzenia się temu zakazowi przez osoby prowadzące postępowanie. Już 11 kwietnia mec. Wąsowski otrzymał od Prokuratury wezwanie na przesłuchanie w charakterze świadka, o czym natychmiast powiadomił Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej i prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej. Dnia 19 kwietnia stawił się jednak na przesłuchanie, by przypomnieć prokuratorowi, że w celu przesłuchania adwokata w charakterze świadka, koniecznym jest uprzednie wydanie postanowienia o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej, które jednak może zostać wydane wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne dla dobra wymiaru sprawiedliwości, a taka przesłanka, zdaniem mec. Wąsowskiego, nie zachodziła w niniejszej sprawie[34].

Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej już 17 kwietnia, a zatem jeszcze przed terminem przesłuchania, wystosował pismo do Prokuratury Krajowej, w którym jednoznacznie wskazał, że wezwanie mec. Wąsowskiego w charakterze świadka stanowi działanie zmierzające do naruszenia tajemnicy obrończej[35]. Tymczasem przez kolejne miesiące prokuratura podtrzymywała swoje dotychczasowe stanowisko, czego zwieńczeniem było pismo prokuratora Piotra Woźniaka z 30 października, w którym sugeruje on, że skoro mec. Wąsowski jest świadkiem, a nie obrońcą, to „dalsze reprezentowanie przez Pana podejrzanych (…) rodzi negatywne konsekwencje procesowe dla wskazanych podejrzanych”[36]. Mec. Wąsowski podkreśla, że prokuratura nie zachowywała konsekwencji w swoich działaniach – już przy pierwszej czynności procesowej w Prokuraturze Krajowej Wąsowski został dopuszczony do czynności w charakterze obrońcy (a nie świadka, który nie mógłby mieć dostępu do akt aresztowych), a 15 listopada został zawiadomiony przez Prokuraturę Krajową o wyznaczeniu terminu dostępu do akt postępowania przygotowawczego, zgodnie z art. 321 § 1 Kodeksu postępowania karnego, a taki dostęp również mogą posiadać jedynie podejrzani i ich obrońcy, a nie świadkowie[37]. Podsumowując, prokuratorzy Adama Bodnara prawdopodobnie zdają sobie sprawę z wewnętrznej sprzeczności swoich działań oraz faktu, że, usiłując naruszyć pośrednio lub bezpośrednio bezwzględny zakaz dowodowy z art. 178 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego, ostentacyjnie łamią prawo.

6. Podsumowanie

Działania prowadzone przez prokuratorów Adama Bodnara wobec księdza Michała Olszewskiego przez funkcjonariuszy służb podległych zarówno ministrowi sprawiedliwości, jak i ministrowi spraw wewnętrznych i administracji Marcinowi Kierwińskiemu (do 13 maja 2024 r. był on ministrem, któremu podlega ABW) naruszało szereg gwarancji określonych w przepisach prawa powszechnie obowiązującego – Konstytucji, Kodeksu postępowania karnego, ustawy o środkach przymusu bezpośredniego, ustawy o ABW, Karty Praw Podstawowych UE, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur. Niezależnie od materii, która ostatecznie znajdzie się w treści aktu oskarżenia, nadużycia dokonane w stosunku do księdza Olszewskiego i jego obrońcy wskazują jasno, że prokuratorom zależy nie na rzetelnych efektach, ale na podtrzymywaniu psychologicznego efektu zastraszającego wobec wszystkich osób zaangażowanych w Fundusz Sprawiedliwości do 2023 roku.

Nikodem Bernaciak

---

^[1]        Informacja o powołaniu zespołu ds. zbadania nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości, 30.01.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-powolaniu-zespolu-ds-zbadania-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[2]        Informacja o czynnościach w śledztwie dotyczącym nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości, 26.03.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-czynnosciach-w-sledztwie-dotyczacym-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[3]        Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 17.

^[4]        Informacja o zarzutach przedstawionych w śledztwie dotyczącym Funduszu Sprawiedliwości, 27.03.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-zarzutach-przedstawionych-w-sledztwie-dotyczacym-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[5]        Informacja o toku śledztwa dotyczącego Funduszu Sprawiedliwości, 09.04.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-toku-sledztwa-dotyczacego-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[6]        Informacja o postanowieniach Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawie nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości, 22.05.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-postanowieniach-sadu-okregowego-w-warszawie-w-sprawie-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[7]        Informacja o uzupełnieniu zarzutów Michałowi O. w śledztwie dotyczącym nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości, 05.06.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-uzupelnieniu-zarzutow-michalowi-o-w-sledztwie-dotyczacym-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[8]        Nowe zarzuty w śledztwie dotyczącym nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości, 11.06.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/nowe-zarzuty-w-sledztwie-dotyczacym-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[9]        S. Białach, Afera w Funduszu Sprawiedliwości. Decyzja sądu w sprawie aresztu dla księdza Michała Olszewskiego, 20.06.2024, https://wiadomosci.onet.pl/kraj/afera-w-funduszu-sprawiedliwosci-decyzja-sadu-w-sprawie-aresztu-ks-michala/hcxdnqy (dostęp: 09.12.2024).

^[10]       Oświadczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie dezinformacji dotyczącej wyjaśniania afery Funduszu Sprawiedliwości, 10.07.2024, https://www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/oswiadczenie-ministra-sprawiedliwosci-w-sprawie-dezinformacji-dotyczacej-wyjasniania-afery-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[11]       Sąd skrócił areszt dla ks. Michała Olszewskiego, 31.07.2024, https://www.pap.pl/aktualnosci/sad-skrocil-areszt-dla-ks-michala-olszewskiego-0 (dostęp: 09.12.2024).

^[12]       Ks. Olszewski może warunkowo wyjść z aresztu. Są deklaracje wpłaty kaucji, 24.10.2024, https://www.pap.pl/aktualnosci/ks-olszewski-moze-warunkowo-wyjsc-z-aresztu-sa-deklaracje-wplaty-kaucji (dostęp: 09.12.2024).

^[13]       Pełnych nazwisk wszystkich trojga podejrzanych używa publicznie ich obrońca, adw. Krzysztof Wąsowski, co pozwala domniemywać, że wyrazili oni zgodę na ich publikację zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. Prawo prasowe (tekst jednolity: Dz.U. 2018 poz. 1914). Por. 20.11.2024, https://x.com/KaW1944/status/1859140213311779318 (dostęp: 09.12.2024).

^[14]       Ks. Olszewski oraz dwie urzędniczki, podejrzani w śledztwie dot. Funduszu Sprawiedliwości, opuścili areszt, 25.10.2024, https://www.pap.pl/aktualnosci/ks-olszewski-oraz-dwie-urzedniczki-podejrzani-w-sledztwie-dot-funduszu-sprawiedliwosci (dostęp: 09.12.2024).

^[15]       Informacja o wyłączeniu ze śledztwa dotyczącego nieprawidłowości w Funduszu Sprawiedliwości materiałów w zakresie 9 podejrzanych, 21.11.2024, https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/informacja-o-wylaczeniu-ze-sledztwa-dotyczacego-nieprawidlowosci-w-funduszu-sprawiedliwosci-materialow-w- zakresie-9-podejrzanych (dostęp: 09.12.2024).

^[16]       Prokuratura przygotowuje akt oskarżenia ws. Funduszu Sprawiedliwości, 09.12.2024, https://wiadomosci.wp.pl/prokuratura-przygotowuje-akt-oskarzenia-ws-funduszu-sprawiedliwosci-7101448205810304a (dostęp: 09.12.2024).

^[17]       Groźby, szyderstwa, bluzgi współwięźniów. UJAWNIAMY cały list ks. Olszewskiego! „Dziś nie wróci pan do domu”, 01.07.2024, https://wpolityce.pl/polityka/697371-ujawniamy-list-ks-olszewskiego-grozbybluzgi-wspolwiezniow (dostęp: 09.12.2024).

^[18]       Trwa proces ks. Olszewskiego. Ordo Iuris składa opinię „przyjaciela sądu”, 06.09.2024, https://ordoiuris.pl/wolnosci-obywatelskie/trwa-proces-ks-olszewskiego-ordo-iuris-sklada-opinie-przyjaciela-sadu (dostęp: 09.12.2024).

^[19]       Prokuratura Rejonowa Warszawa Mokotów w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków na szkodę Michała O., 16.09.2024, https://www.gov.pl/web/po-warszawa/prokuratura-rejonowa-warszawa-mokotow-w-warszawie-wszczela-sledztwo-w-sprawie-przekroczenia-uprawnien-i-niedopelnienia-obowiazkow-na-szkode-michala-o (dostęp: 09.12.2024).

^[20]       Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 37.

^[21]       Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2020 r. w sprawie przeprowadzania i dokumentowania niektórych czynności przez funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Dz.U. 2020 poz. 64.

^[22]       K. T. Boratyńska, art. 245 [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz, red. A. Sakowicz, Warszawa 2016, s. 601.

^[23]       Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 r., sygn. akt III KK 64/11, https://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia1/III%20KK%2064-11.pdf (dostęp: 09.12.2024).

^[24]       Ustawa z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 812.

^[25]       Ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, tekst jednolity: Dz.U. 2024 poz. 383.

^[26]       J. Kudła, Użycie przez Policję właściwego rodzaju kajdanek w związku z zatrzymaniem osoby, 2021, https://sip.lex.pl/komentarze-i-publikacje/komentarze-praktyczne/uzycie-przez-policje-wlasciwego-rodzaju-kajdanek-w-470154840 (dostęp: 09.12.2024).

^[27]       Zapewnić większą ochronę przed torturami w Polsce. RPO prosi Marszałka Senatu o zmianę prawa, 30.06.2021, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/zapewnic-wieksza-ochrone-przed-torturami-w-polsce-rpo-prosi-marszalka-senatu-o-zmiane-prawa (dostęp: 09.12.2024).

^[28]       „Kajdanki to nie ułatwienie dla policji”. O ich nadużywaniu w konwojach i na komisariatach RPO pisze do MSWiA, 22.01.2020, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/kajdanki-nie-ulatwienie-dla-policji-o-ich-naduzywaniu-w-konwojach-i-na-komisariatach-rpo (dostęp: 09.12.2024).

^[29]       Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 z późn. zm.

^[30]       Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, Dz. Urz. UE C 326 z 2012 r., s. 396.

^[31]       Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2, Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284.

^[32]       Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 nr 38 poz. 167.

^[33]       Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 10 grudnia 1984 r., Dz.U. 1989 nr 63 poz. 378.

^[34]       B. Aleksowska, Adwokat przymuszony do zeznań jako świadek. „Tajemnica adwokacka i obrończa była świętością, dziś jest deptana”, 23.08.2024, https://konfrontacja.com.pl/panorama/adwokat-przymuszony-do-zeznan-jako-swiadek-tajemnica-adwokacka-i-obroncza-byla-swietoscia-dzis-jest-deptana (dostęp: 09.12.2024).

^[35]       B. Aleksowska, Adwokatura reaguje na materiał „Konfrontacji” o sprawie mec. Wąsowskiego. „Prokuratura łamie tajemnicę obrończą, niezbędne są zmiany w przepisach”, 29.08.2024, https://konfrontacja.com.pl/panorama/adwokatura-reaguje-na-material-konfrontacji-o-sprawie-mec-wasowskiego-prokuratura-lamie-tajemnice-obroncza-niezbedne-sa-zmiany-w-przepisach (dostęp: 09.12.2024).

^[36]       W. Biedroń, UJAWNIAMY. Bodnarowcy chcą się pozbyć Wąsowskiego! Jest mocna odpowiedź obrońcy ks. Olszewskiego!, 04.11.2024, https://wpolityce.pl/polityka/711954-ujawniamy-bodnarowcy-chca-pozbawic-ks-olszewskiego-obrony (dostęp: 09.12.2024).

^[37]       K. Wąsowski, https://x.com/KaW1944/status/1859140213311779318 (dostęp: 09.12.2024).

Źródło ilustracji: Adobe Stock.